Het teameffectiviteitsmodel: bouwstenen voor een succesvol team

887f8a2f9c20c561dc8bd14ae3ef55d0

Blog

5 min leestijd

Effectieve teams ontstaan niet vanzelf. Ze vragen om een heldere structuur, duidelijke afspraken en goede samenwerking. Het teameffectiviteitsmodel van Jan Schouten en Wiebe Kamminga biedt een praktisch en overzichtelijk hulpmiddel om stap voor stap de effectiviteit van een team te verbeteren. Het model bestaat uit vijf niveaus die elkaar beïnvloeden: missie, doelen, rollen en taken, werkafspraken en procedures, en persoonlijke verhoudingen. Door deze niveaus te onderzoeken en aan te pakken, leg je een stevig fundament voor succes.

Een gestructureerde aanpak voor teamontwikkeling

Het teameffectiviteitsmodel helpt om de huidige mate van doelmatigheid binnen een team in kaart te brengen. Door samen naar de kernonderdelen van samenwerking te kijken, wordt duidelijk waar verbeteringen nodig zijn. Het vertrekpunt is dat missie, doelen, rollen/taken en procedures helder geformuleerd én door iedereen begrepen en gedragen worden. Problemen binnen een team ontstaan vaak door onduidelijkheid of onenigheid over deze zaken. Pas als deze thema’s op orde zijn, kan goed gekeken worden naar de persoonlijke verhoudingen en onderlinge interactie binnen het team.

Teameffectiviteitsmodel

De vijf niveaus van het teameffectiviteitsmodel

1. Missie en visie: een gezamenlijke basis

Een team kan pas effectief zijn als er overeenstemming is over de missie: waarom bestaat het team en welke bijdrage levert het? Een duidelijke missie biedt richting en zorgt voor verbondenheid. De visie vertaalt de missie naar een concreet toekomstbeeld: hoe willen we ons doel bereiken?

Als teamleden weten waar het team voor staat en wat het wil bereiken, ontstaat een gezamenlijk gevoel van verantwoordelijkheid. Maar als missie en visie onduidelijk of niet gedeeld worden, werkt iedereen al snel langs elkaar heen, met alle frustraties en misverstanden van dien.

2. Doelen: focus en richting

Vanuit de missie worden doelen vastgesteld. Deze doelen moeten helder, concreet en meetbaar zijn, zodat iedereen weet wat er van hen verwacht wordt. Het gebruik van SMART-doelen (Specifiek, Meetbaar, Acceptabel, Realistisch, Tijdsgebonden) helpt om focus en richting te creëren.

Teams zonder duidelijke doelen raken vaak de weg kwijt. Concrete doelen zorgen ervoor dat iedereen dezelfde kant op werkt en voortgang inzichtelijk is. Tussendoelen helpen om successen onderweg te vieren en bij te sturen waar nodig.

3. Rollen en taken: duidelijkheid voor iedereen

Wie doet wat? Een heldere taakverdeling is essentieel voor een soepel werkend team. Ieder teamlid moet niet alleen weten wat zijn of haar eigen rol is, maar ook hoe die rol aansluit bij de rollen van anderen.

Onduidelijkheid over rollen leidt vaak tot misverstanden, frustratie of een ongelijke werkdruk. Het is daarom belangrijk om de taakverdeling regelmatig te bespreken en waar nodig te herzien. Een eerlijke verdeling van verantwoordelijkheden voorkomt conflicten en zorgt voor een betere samenwerking.

4. Werkafspraken en procedures: hoe werken we samen?

Naast wat er gedaan moet worden en wie het doet, is het hoe van samenwerking minstens zo belangrijk. Werkafspraken en procedures maken duidelijk hoe er binnen het team gewerkt en gecommuniceerd wordt. Denk hierbij aan afspraken over vergaderingen, besluitvorming en feedback.

Vooral in teams met flexibele werktijden of die op afstand samenwerken, zijn duidelijke afspraken cruciaal. Misverstanden en frustraties kunnen worden voorkomen door regelmatig te evalueren of de gemaakte afspraken nog werken en waar nodig aan te passen.

5. Persoonlijke verhoudingen: vertrouwen en respect

Het laatste niveau van het model gaat over hoe teamleden met elkaar omgaan. Vertrouwen en respect zijn onmisbaar in een goed functionerend team. Spanningen in persoonlijke verhoudingen zijn vaak een gevolg van problemen op de hogere niveaus, zoals onduidelijke doelen of een vage taakverdeling.

Als de basis op orde is, verdwijnen veel spanningen vanzelf. Vervolgens kun je werken aan het versterken van onderlinge relaties, bijvoorbeeld door een open cultuur te creëren waarin feedback geven en ontvangen normaal is.

Mensen motiveren: het belang van duidelijkheid

Naarmate teamleden duidelijker weten wat er van hen verwacht wordt en wat hun bijdrage is, neemt de kans op succes toe. Mensen zijn gemotiveerder wanneer zij:

  • een helder doel hebben;
  • weten wat hun verantwoordelijkheden zijn;
  • autonomie krijgen in hoe ze hun werk doen;
  • constructieve feedback ontvangen.

Duidelijkheid en wederzijdse afspraken zorgen ervoor dat teamleden hun werk met meer vertrouwen en betrokkenheid uitvoeren. Dit verlaagt de kans op frustratie en verhoogt de kans op samenwerking en succes.


Symptomen of oorzaken: kijk verder dan de oppervlakte

Het is een veelvoorkomend misverstand dat persoonlijke spanningen de oorzaak zijn van botsende persoonlijkheden. In werkelijkheid zijn ze vaak slechts een symptoom. Problemen zoals conflicten of frustraties ontstaan vaak doordat de missie niet duidelijk is, doelen vaag zijn of de taakverdeling onduidelijk is.

Stel dat twee collega’s ruzie hebben over wie verantwoordelijk is voor een bepaalde taak. Dit lijkt een persoonlijk conflict, maar meestal ligt de echte oorzaak in een gebrek aan duidelijke afspraken over de taakverdeling. Als die afspraken er wel waren geweest, was het conflict waarschijnlijk nooit ontstaan.

Het oplossen van teamproblemen begint dus bij het onderzoeken van de bovenliggende niveaus: missie, doelen, rollen en werkafspraken. Pas als daar duidelijkheid is, kun je aan de slag met persoonlijke verhoudingen. Daarmee voorkom je dat je slechts de symptomen aanpakt, terwijl de oorzaak blijft bestaan.

Samen bouwen aan een sterk team

We merken vaak dat we worden gevraagd voor teamcoaching of conflictcoaching wanneer er iets speelt in de persoonlijke verhoudingen. Wat we dan zien, is dat het probleem vaak dieper ligt: bij onduidelijkheden in missie, doelen, rollen of werkafspraken. Als deze basis niet helder en gedeeld is, blijven conflicten en misverstanden terugkomen.

Door samen te werken aan een stevige basis helpen wij teams niet alleen om beter samen te werken, maar ook om meer plezier en succes te ervaren. Of het nu gaat om heldere doelen, betere communicatie of het versterken van vertrouwen: wij staan klaar om jouw team verder te helpen. Neem contact met ons op en ontdek hoe wij jouw team kunnen versterken!